Kitap ne mi anlatıyor? Nitelikleri olmayan saf ve dünyadan
bi-haber bir bahçıvanın bir dizi rastlantı sonucunda neredeyse politikanın en
üst basamaklarına kadar tırmanma şansını yakalamasının anlatıldığı roman, bir
bakıma Amerikan medya kültürüne yönelik de bir taşlamadır.
Nezih Orhon hocamızın tavsiyesiyle okuduğum Bir Yerde isimli
roman gerçekten çok etkileyiciydi. Medyanın gücü ancak bu kadar güzel
anlatılabilirdi. Bu kitap şimdi değil 1971 yılında yayınlandı. Demek ki ta
ozamanlar Amerika’da böyle bir sorun vardı.
Bir Yerde, Polonya asıllı Amerikalı yazar Jerzy Kosinski'nin
1971 yılında yayımladığı politik alegorik romanıdır. Özgün adı Being There olan
roman Türkiye'de ilk kez 1972 yılında E Yayınları'ndan Aydil Balta'nın Türkçe
çevirisiyle çıktı. Daha sonraki yılllarda, aynı yayınevi kitabın birkaç
baskısını daha yaptı. 1979 yılında roman ABD'de sinemaya aktarılmış olduğu
için, yayınevi filmin ve oyuncularının şöhretinden de yararlanmak üzere
1982'deki ve sonraki bazı baskıların kapağına filmden alınmış fotoğrafları
koymuştur.(ISBN 975-390-044-9)
Yazarın üçüncü romanı olan "Bir Yerde", 19 dilde
aynı anda yayımlandı. Roman, 1991 yılında intihar ederek hayata veda etmiş olan
Jerzy Kosinski'nin sinemaya aktarılmış tek eseridir.[1]
Nitelikleri olmayan saf ve dünyadan bi-haber bir bahçıvanın
bir dizi rastlantı sonucunda neredeyse politikanın en üst basamaklarına kadar
tırmanma şansını yakalamasının anlatıldığı roman, bir bakıma Amerikan medya
kültürüne yönelik de bir taşlamadır.
Romanın kahramanı Chance, bütün ömrü boyunca
"İhtiyar" diye bahsettiği varlıklı bir adamın evinin bahçesinin
sınırları dışına çıkmamıştır. Bir bahçıvan olan Chance orta yaşlı, saf,
çocuksu, biraz da zekâ özürlüdür. Yalıtılmış hayatı içerisinde sadece bahçeyle
uğraşırken üretken olabilmektedir. Bunun dışında işvereninin kendisine tahsis
ettiği küçük odada yalnız başına kalmaktadır. Kendisine yemek hazırlayan bir
hizmetkâr dışında kimseyle görüşmez ve dış dünyayla yegâne bağlantısı burada
sürekli seyrettiği televizyondur. Chance dış dünya ile ilgili her şeyi bu
televizyondan öğrenmiştir. "İhtiyar" la Chance'in ilişkileri biraz
karanlıktır ("İhtiyar" ona acıdığı için mi yıllarca evinde tutmuştur?
Yoksa bir akrabalık bağları mı vardır? bilinmez)
Bir gün "İhtiyar" aniden ölünce, emlâk şirketinin
avukatları tarafından kapının önüne koyulur. Artık tamamen yabancısı olduğu bir
dünyanın içinde yapayalnız ve sudan çıkmış bir balık gibi kala kalmıştır.
Üzerinde demode giysilerle hiç bilmediği sokaklarda aval aval dolaşırken zengin
bir girişimcinin limuzini Chance'e çarpar. Limuzinde milyarderin karısı
Elizabeth Eve Rand (romandaki lakabı EE) vardır ve hafif yaralanan Chance'i
arabaya alarak malikânelerine götürür.
EE, Chance'den etkilenmiş hatta onun cinsel yetersizliğini
bilmeden ona âşık bile olmuştur. EE'nin kocası Benjamin Rand çaresiz bir
hastalıkla pençeleşmekte ve evde tedavi görmektedir. Çok nüfuzlu bir işadamı
olan bay Rand, Chance'i aralarında ABD başkanının da olduğu birçok önemli
şahsiyetle tanıştırır. Zekâ özürlü Chance, ömrü boyunca televizyondan kaptığı
bazı anlamsız bilgileri kendi bahçıvanlık deneyimleriyle harmanlayarak bazı
saçma sapan aforizmalar üretir, karşısındaki önemli politikacı ve iş adamları
ise bu sözlerin altında derin anlamlar olduğunu sanırlar ve Chance'in bir bilge
olduğu kanaatine varırlar.
Himayesine girdiği bu etkili insanların sayesinde sık sık
gazete ve televizyonlarda boy gösteren Chance, katıldığı talk-show'larda da
aynı türden konuşmalarını sürdürür. Gerçekte niteliksiz bir insan olan
Chance'in bilmece gibi konuşmaları halkın kafasını karıştırsa da elitler onu el
üstünde tutarlar ve aralarında onun gelecekte ABD başkanı olmasını bile
planlarlar.
Sinema uyarlaması [değiştir]
Jerzy Kosinski'nin 1971 yılında yayımladığı "Being
There", 1979 yılında yönetmen Hal Ashby tarafından aynı adla sinemaya da
aktarılmıştır. Senaryosunu da yine kendi romanından uyarlayarak Kosinski'nin
yazdığı filmin başlıca rollerinde Peter Sellers, Shirley MacLaine, Melvyn
Douglas, Jack Warden, Richard Dysart ve Richard Basehart oynamışlardır. Bu
senaryo Kosinski'nin Altın Küre'ye aday gösterilmesine yol açmıştır. Ayrıca,
ona yılın en iyi senaryo yazarı ödülünü kazandırmıştır.
Film Türkiye'de Ocak 1984'te Merhaba Dünya adıyla gösterime
girmiştir.[2] "Being There", 1991 yılında intihar eden yazarın
sinemaya aktarılmış tek eseridir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder